Waarom besloten jullie Powernaut op te richten?
Florentijn: “Al van kindsbeen af ben ik gepassioneerd door de natuur. Tijdens mijn opleiding als AI- en energie-ingenieur ging ik op zoek naar manieren om technologie en duurzaamheid hand in hand te laten werken.
Die combinatie kon ik voor het eerst een praktische vorm geven bij mijn eerste job. In het AI-consultancybedrijf ML6 werkte ik samen met een team aan energieoptimalisatie voor gebouwen en de industrie.
Door dagelijks met energieoptimalisatie bezig te zijn, begon ik de problemen van onbalans en overbelasting op ons elektriciteitsnet beter te begrijpen. Net die problemen zorgen voor een rem op de verdere uitrol van groene energie.
Dat inzicht was de aanleiding om samen met bevriende ingenieurs na te denken over een oplossing voor deze problematiek. En zoals vaak begint dat met het stellen van de juiste vragen.”
En wat zijn die vragen?
Florentijn: “Hoe kunnen we zoveel mogelijk hernieuwbare energie aanwenden met de huidige infrastructuur? En hoe kunnen we ‘curtailment’ vermijden? ‘Curtailment’ treedt op wanneer men de productie van windturbines of zonnepanelen moet verlagen - of zelfs onderbreken - omdat er al te veel (hernieuwbare) productie op het elektriciteitsnet aanwezig is.”
Waar ligt volgens jou de oplossing?
Florentijn: “Ik ben ervan overtuigd dat het antwoord bij de huishoudelijke elektriciteitsgebruikers ligt. Met een EMS (‘energiemanagementsysteem’ of ‘energiebeheersysteem’) kunnen toestellen zoals warmtepompen, elektrische voertuigen, boilers of thuisbatterijen slim worden aangestuurd. Zo kunnen ze onze netten op de juiste momenten ontlasten, waardoor ze actief bijdragen aan de energietransitie.”
“Met een EMS of energiebeheersysteem kunnen toestellen zoals warmtepompen, elektrische voertuigen, boilers en thuisbatterijen slim worden aangestuurd om onze netten op de juiste momenten te ontlasten.”
Maar hoe weet een EMS wat er op het elektriciteitsnet gebeurt?
Florentijn: “Dat is inderdaad nog niet mogelijk op schaal. Daarom zijn we beginnen bouwen aan een onafhankelijk platform dat de noodzakelijke datacommunicatie onderhoudt tussen het EMS bij de particulier enerzijds en de situatie van het elektrisch net anderzijds.
Ons motto hierbij luidt ‘decentrale energie voordelig en eenvoudig maken voor iedereen’. Deze missie is dubbel: er moet een financieel voordeel aan vasthangen voor iedereen die haar steentje hieraan bijdraagt en heel dat gebeuren moet vlot verlopen. De eindgebruiker moet worden ontzorgd.”
Je haalde daarnet de problematiek van het elektriciteitsnet aan. Kan je dat toelichten?
Florentijn: “Er zijn twee grote uitdagingen op het elektriciteitsnet: onbalans en congestie. Onbalans slaat op het fenomeen waarbij er een verschil is tussen de hoeveelheid geproduceerde en verbruikte energie. Hierdoor begint de netfrequentie - die idealiter 50 Hz is - te schommelen.
Elia is als hoogspanningsnetwerkoperator verantwoordelijk voor het in toom houden van dit probleem. Wanneer er een onbalans optreedt, grijpt Elia in en worden er kosten gemaakt om het net te balanceren. Door bijvoorbeeld een gascentrale af te koppelen. Deze kosten worden doorgerekend aan de veroorzakers van deze onbalans: de BRP of Balance Responsible Party. Dat zijn bijvoorbeeld energieleveranciers, die op hun beurt meer energie produceren dan consumeren, of omgekeerd.
Energieleveranciers doen er alles aan om hun tekorten of overschotten op het net vooraf in te schatten, maar zijn daar niet foutloos in. Hun trading-teams kopen en verkopen energie om te anticiperen op mogelijke onbalans-gebeurtenissen.
Powernaut helpt energieleveranciers beter begrijpen hoe groot de onbalans is die hun residentiële huishoudens op het net plaatsen. Daarnaast zorgt Powernaut dat energieleveranciers ook die onbalans kunnen wegwerken aan de hand van slimme sturing van huishoudelijke apparaten.”
 |
En wat is congestie?Florentijn: “Congestie treedt op wanneer we als maatschappij meer energie over onze netten willen transporteren dan wat ze fysiek aankunnen. Op sommige plaatsen zijn de kabels te dun. Of er zijn er te weinig om onze groeiende elektrische nood mogelijk te maken. In Vlaanderen is Fluvius daarvoor verantwoordelijk.”
|
Er bestaan toch al oplossingen voor beide problemen?
Florentijn: “Klopt. Onbalans kan weggewerkt worden door bijvoorbeeld gasgestookte centrales of grote industriële installaties te activeren of deactiveren. Voor congestie zijn netinvesteringen een beproefde methode, zoals vastgelegd in het 'no regrets'-plan van Fluvius, of via een financiële prikkel zoals het capaciteitstarief. Maar er is meer nodig.
Dan denk ik bijvoorbeeld aan flexibiliteit op laagspanningsniveau. Die flexibiliteit is een extra remedie die ons in staat stelt om het elektriciteitsverbruik aan te passen op basis van de vraag.
Dat kan bijvoorbeeld door het verbruik van toestellen te variëren of apparaten op specifieke momenten aan- of uit te schakelen. Een voorbeeld hiervan is een elektrische auto die niet meteen op maximaal vermogen hoeft op te laden, omdat er voldoende tijd is om aan lager vermogen te laden.
Flexibiliteit zou je dus voor een deel kunnen beschouwen als gedragsverandering. Al moet comfort altijd voorop staan. Dat vind ik persoonlijk belangrijk. Vandaar ook het belang van een EMS. Een EMS zorgt ervoor dat het comfort gewaarborgd blijft. Het doet al vaak aan lokale optimalisatie, zoals bijvoorbeeld de zelfconsumptie van je zonnepanelen verhogen.
Wat deze systemen nog niet doen, is globale optimalisatie op basis van de situatie van het elektrische net. Daar komt ons platform in beeld.”
Kan je wat meer vertellen over jullie platform?
Florentijn: “Zoals eerder gezegd helpt ons platform de energieleveranciers om inzicht te krijgen in onbalans. Het ondersteunt hen bovendien om kosten te besparen door juist die flexibiliteit te activeren op residentieel niveau.
Ons platform kent de situatie op het net en stuurt een aanbeveling door naar het EMS om bijvoorbeeld meer energie af te nemen als er een overschot is. Het EMS kan dan beslissen om bijvoorbeeld de elektrische boiler in te schakelen omdat die nog niet de toegelaten maximale temperatuur heeft bereikt.”
Hoe wordt die flexibiliteit momenteel vergoed?
Florentijn: “Flexibiliteit wordt alleen vergoed op industriële schaal. Bedrijven kunnen hiervoor een vergoeding ontvangen. Op residentieel niveau is dat niet het geval. Er bestaat wel al een dynamisch tarief voor residentiële klanten, wat ook een vorm van flexibiliteit is, maar dat is onvoldoende om de netten stabiel te houden. Met ons platform willen we echt verder gaan.
Powernaut helpt de energieleverancier om kosten door onbalans te vermijden. Toch is dat niet mogelijk zonder de eindklanten die hun apparaten ter beschikking stellen. Daarom pleiten we ervoor dat de energieleverancier zijn eindklanten rechtstreeks beloont via de energiefactuur.
We ondersteunen deze overtuiging met data en helpen leveranciers op basis daarvan nieuwe financiële modellen te ontwikkelen. Daarom verwachten we dat er in de toekomst nieuwe contractvormen ontstaan, waarin flexibiliteit een belangrijke rol speelt.”
“Flexibiliteit op laagspanningsniveau stelt ons in staat om het elektriciteitsverbruik aan de vraag aan te passen.”
Wat voor soort contracten kunnen we verwachten?
Florentijn: “We vragen om flexibiliteit te integreren in de energiecomponent van elektriciteitscontracten. Dat kan in de vorm van vaste of variabele vergoedingen, waarbij de vergoeding wordt gebaseerd op de mate waarin het huishouden helpt het net te stabiliseren. Zo winnen de energieleveranciers én de eindklanten erbij.
De aanbieders van EMS-producten zien we als onze partners. Zij spelen een cruciale rol. Nu rekenen ze vaak al een maandelijkse kost aan bij de eindklant. Wij geloven dat ze rechtstreeks via ons platform betaald kunnen worden, op basis van de flexibiliteit die zij faciliteren.
Dat maakt het voor alle betrokken partijen eenvoudiger, omdat de betaling niet langer via de eindklant hoeft te lopen. We staan open om met iedereen samen te werken, al zijn er wel technische vereisten waaraan een EMS moet voldoen om te kunnen communiceren met ons platform.
Essentieel hierin is het meten en bewaren van voldoende granulaire meetdata zoals het elektrisch vermogen om de flexibiliteit te kunnen valoriseren.”
Zal iedereen in de toekomst een EMS moeten aanschaffen?
Florentijn: “Moeten? Neen, dat denk ik niet. Het zal eerder zo werken dat mensen die een EMS hebben dat samenwerkt met het Powernaut-platform, de mogelijkheid krijgen om over te stappen naar een nieuw contract. In zo’n contract wordt flexibiliteit geïntegreerd, wat zowel de leverancier als de klant voordelen biedt.”
Tot slot, hoe zou je jullie bedrijf omschrijven?
Florentijn: “Powernaut versnelt de energietransitie door thuisinstallaties slim in te zetten en het net mee te balanceren, in een setting waarin iedereen wint.”